Veteriner | KÖPEK DİSEKSİYONU

KÖPEK DİSEKSİYONU  veteriner

 

DERİ

 

Bilindiği gibi gerek insan gerekse hayvan vücudunu deri örter. Deri yalnız bir örtü değil, aynı zamanda vücutta hastalık meydan getiren organizmaların girmesine, hararet değişikliklerine, traumalara karşı vücudun koruyucusudur. Bunlara ilâveten deri temas ve excreati- non organıdır. D vitaminin sentez olduğu yer deridir, deri altı dokusu ise yağ depo görevini üzerine alır. Diğer bir özelliği duyu organı olmasıdır. Temas, tazyik, sıcaklık, soğukluk ve ağrı deri ile hissedilir. Yeni doğan bir köpekte vücut ağırlığınım % 24, büyük bir köpekte ise % 12 sini teşkil eder. Deri vücudun tabiî diliklerinde, örneğin ağız boşluğu (cavum oris), burun delikleri (nares), makat (anus), sidik ve üreme organlarının (organa uropoetica) dış âleme açılan delikleri, göz (oculus), ınukoz zarla devam eder. Deri köpeğin genel sağlığına

 

Dori (cutis) ikiye ayrılır, yüzlek ve epitelial olan (epidermis), de- ılıı hağdokudun oluşan (corium, dermiş). Bunların altında ise deri nllı tabaka«! (nubcutis) bulunur. Subcutis deriyi, bitişik yakın organlara l'iıı'lm Hu tabakalar hakkında fazla bilgi Histoloji derslerinde verile*

Derinin kalınlığı yaş, cins, tür ve vücut bölgelerine göre değişir. Mıdır mı kalın, koyun on ince deriye sahiptir. Deri sırtta,

 

1. 1. Merocrin ter bezleri, bunlar ayak yastıklarında yerleşmişlerdir.

 

1. Apocrin ter bezleri, kılların yanında bulunur.
2. Yağ bezleri, holocrin tipi bezler olup yağ folliküllerin ile münasebettedirler.
3. Anus’un civarında perianal - circumanalbezler mevcuttur.
4. Anal kese (sinus anales) bazı apocrin ve sebaceaus bezlere sahiptir. Sacrum’a yakın kuyruğun dorsal yüzünde az kıllı bir bölge vardır. Bu bölgenin türlerin birbirini tanımasına yardımcı olduğu kabul edilir.

 

Kısaca deriden bahsettikten sonra şimdi kadavranın özelliklerini tetkik ediniz.

 

VÜCUT BOŞLUKLARI

 

Vücutta, göğüs (thorax),karın (abdomen), leğen (pelvis)olarak üç boşluk bulunur. Omurların (vertebra)meydana getirdiği columna ver- tebralis ise omurlara göre boyun (cervical),sırt (thoracal),bel (lumbal), sağrı (sacral)ve kuyruk (caudal)olarak bölgelere ayrılır. Baş özel dokulara sahip bir kısımdır. Extremite’ler ön ve arkada sağlı sollu olmak üzere dört adettir.

 

Abdomen, transversal geçirilen düzlemlerle epigastrium, meso- gastrium, hypogastrium olmak üzere ayrılır. Bunların da her biri sagittal olarak xiphoid, umbilical, pubicbölgelere ayrılırlar. Xiphoid’inyanlarında hypochondriaca dextra, sinistra, umbilicus’un yanlarında iliaca dextra ve sinitra, pubic bölgenin sağında ve solunda ise inguinalbölgeler bulunur.

 

veteriner Şimdi deride mandibula’dan itibaren orta hat üzerinde pubis’e kadar bir ensizyon yapınız.

 

SCROTUM

 

Erkek köpekte umbilicus’un (göbek) hemen caudal’inde preputium (çav torbası) bulunur. Bu penisi saran deriden bir teşekküldür. Penis’in pars longa glandis’i ile bulbus glandis’ini içine alır. Esas olarak bir dış tabakası ki bu tamamen deridir, bir de içi tabakası vardır. İç tabakada parietal ve visceral tabakaları taşır. Parietal tabaka, karın derisinin preputium’un dış deliğini yaptıktan sonra geriye doğru penis’in üst kısmında bulbus glandis’ in ortalarına kadar devam eden kısmıdır. Bu, bulbus glandis üzerinde penis’in geçer ve penise yapışık olarak preputium’unvisceral

 

tabakasını oluşturur. Iç tabakalar lenf yumrucuklarını

 

 

 

1. 1. Merocrin ter bezleri, bunlar ayak yastıklarında yerleşmişlerdir.

 

1. Apocrin ter bezleri, kılların yanında bulunur.
2. Yağ bezleri, holocrin tipi bezler olup yağ folliküllerin ile münasebettedirler.
3. Anus’un civarında perianal - circumanalbezler mevcuttur.
4. Anal kese (sinus anales) bazı apocrin ve sebaceaus bezlere sahiptir. Sacrum’a yakın kuyruğun dorsal yüzünde az kıllı bir bölge vardır. Bu bölgenin türlerin birbirini tanımasına yardımcı olduğu kabul edilir.

 

Kısaca deriden bahsettikten sonra şimdi kadavranın özelliklerini tetkik ediniz.

 

VÜCUT BOŞLUKLARI

 

Vücutta, göğüs (thorax),karın (abdomen), leğen (pelvis)olarak üç boşluk bulunur. Omurların (vertebra)meydana getirdiği columna ver- tebralis ise omurlara göre boyun (cervical),sırt (thoracal),bel (lumbal), sağrı (sacral)ve kuyruk (caudal)olarak bölgelere ayrılır. Baş özel dokulara sahip bir kısımdır. Extremite’ler ön ve arkada sağlı sollu olmak üzere dört adettir.

 

Abdomen, transversal geçirilen düzlemlerle epigastrium, meso- gastrium, hypogastrium olmak üzere ayrılır. Bunların da her biri sagittal olarak xiphoid, umbilical, pubicbölgelere ayrılırlar. Xiphoid’inyanlarında hypochondriaca dextra, sinistra, umbilicus’un yanlarında iliaca dextra ve sinitra, pubic bölgenin sağında ve solunda ise inguinalbölgeler bulunur.

 

Şimdi deride mandibula’dan itibaren orta hat üzerinde pubis’e kadar bir ensizyon yapınız.

 

SCROTUM

 

Erkek köpekte umbilicus’un (göbek) hemen caudal’inde preputium (çav torbası) bulunur. Bu penisi saran deriden bir teşekküldür. Penis’in pars longa glandis’i ile bulbus glandis’ini içine alır. Esas olarak bir dış tabakası ki bu tamamen deridir, bir de içi tabakası vardır. İç tabakada parietal ve visceral tabakaları taşır. Parietal tabaka, karın derisinin preputium’un dış deliğini yaptıktan sonra geriye doğru penis’in üst kısmında bulbus glandis’ in ortalarına kadar devam eden kısmıdır. Bu, bulbus glandis üzerinde penis’in geçer ve penise yapışık olarak preputium’unvisceral

 

tabakasını oluşturur. Iç tabakalar lenf yumrucuklarını

 

 

ihtiva ederler. Preputium’un caudal’inde scrotum yer alır. Bunlar sağlı, sollu iki torba olup testis’leri muhafaza ederler. Yukarıda yapılan ensiz- yon preputium’un yan tarafından scrotum’ların arasından (raphe scroti) pubis’e kadar uzatılır. Praputium’un dış deliği bazen anormal derecede küçük olur ve penis’in dışarı çıkmasına mani olur (phimosis). Bu deliğin içeriye dönmesi neticesi (penis dışarıya çıktıktan sonra) glans penis preputium içerisine dönmeyebilir (paraphimosis), visceral ve parietal yapraklar iltihaplanınca (balanitis) oluşur. Bu da lokal olarak tedavi edilebilir.

 

Köpekte orta hattın her iki tarafından sıra halinde 5 çift meme başı bulunur. Her bir meme (mamma) bir meme başına {papilla mammae) sahiptir. İlk ikisi (cranialçift) pectoral yahut thoracic, ikinci çift abdominal son çift ise inguinal olarak bulunur.

 

Deriyi papillaların {papilla mammae) etrafında yuvarlak olarak kestikten sonra deriyi sırta doğru ayırınız. Her hayvanda memeler iyi gelişmez. Ancak fonksiyonel durumda olan memelerde büyük bir corpus mammae görülür. Corpus mammae glanduler doku (paranchyma), bağdoku (stroma) dan oluşur ve deri ile sarılmıştır. Corpus, sinüs lactif- erus yani süt toplanma boşluklarını ihtiva eder. Bu boşluklar ayrıca papilla mammae içine de uzanır. Ductus papillares, papilla mammae içinde bulunan süt boşluğunun bir devamıdır. Ancak ductus papillares ile sinüs lactiferus’un papilla mammae içindeki ventral nihayeti arasında sphincter papillae bulunur. Bu sphincter sütün istenmediği zamanlarda memeden akmasına mani olur. Köpek meme başında 7_-16 kadar ductus papillares vardır. Hiç şüphesiz her biri bir deliğe (ostium pa- , pillare) sahiptir. Cranial ilk iki meme kompleksinin lenfi ayrı ayrı lenf damarları ile ln. axillaris’eyahutta ln. inguinalis superficialis'e akar. Caudal abdominal ve inguinal memenin lenfi ise inguinal lenf yumrusuna gider. Eğer, kanser bir taraftaki bir meme kompleksinde görülürse

 

o sıradaki memeleri vücuttan ayırmak en emin şirurjikal tedbir olur. Memeler bir çok infeksiyonlara ve değişimlere maruz kalır. Örneğin; mastitis, aplasia, hypoplasia hatta tümörler. Uterus, ovarium’un alınması halinde dişi köpekte, meme tümörleri nadiren görülür.

 

KASLAR

 

Karnın ventral’inde deri median hattan sağa, sola uzaklaştırılınca derinin hemen altında fascia bulunur, bu yüzlek ve derin olmak üzere iki tabakadır. Yüzlek tabaka yağ ihtiva eder. Ayrıca değişik vücut bölgelerinde deri kasını (musculus cutaneus)

taşır. Bu fascia tabakası deriye yapışır. At gibi hayvanda deriye konan sineklerin deriden uzak-

 

laştırılması deri kasının kontraksiyonları ile deriyi hareketlendirmesi, titretmesi neticesinde olur. Derin fascia tabakası kas veya kas ihtiva etmez. Ancak altında bulunan kasları sararlar ve kaslar arasına septa gönderirler. Yüzlek fascia taşıdığı kas tabakası ile beraber panni-culus carnosus, yağ ile panniculus adiposus adını alır. Sırtta bulunana M. cut- aneus trunci'den ayrılan ve preputium’a giden deri kası parçası m. pare- putialis cranialis (protraktor) diye isimlendirilir. Deri kası dirsek eklemi (articulatio cubiti) hizasında koltuk altına doğru ilerler ve m. latissimus dorsi ile Mm. pectorales'lerle birleşir. Halbuki deri kası geride böl bölgesine ve thorax’in dorsal’ine doğru uzanır. Ossa coxae’nin önünde fossa paralumbalis’i (açlık çukuru) yapar. Ancak inguinal sahada deri kası görülmez. Canalis inguinalis bu bölgede oluşur ve exter- nal pudendal damarlara burada rastlanır. Bu damarlar canalis ingui- nalis’den geçerler. Dişilerde caudal meme komplekslerini, erkeklerde preputium’u vaskularize ederler ve venöz kanı geri götürürler. External pudendal damarlar (A. epigástrica superficialis caudalis) caudal olan iki yahut üç çift memeyi besler. Fakat cranial üçüncü çift A. thoracica interna’nın kolu olan, A. epigástrica superficialis cranialis tarafından da beslenebilir. Cranial ve caudal epigastrio arteriler memelerin içinde yahut subcutan olarak anastomoz olurlar. Tabii bu hal daha ziyade

 

î.lf kil '2. Erkek genital organlarının yüzlek damarları, a) tuber ischii’nin yeri, b) n |H»rinei, c) radix penis, d) a. scrotalis caudalis, e) testis, f) a. scrotalis cranialis, g) pt «putium, h) a. pudendalis externa, i) lymphonodus inguinalis superficialis

 

(Mil- lur'don)

 

 

gelişmemiş olan memelerde görülür. Meme sahasında sinirler de mevcuttur. Bunlar segmental olarak bulunurlar. Yani omur ilikten (Medulla sipinalis) arka arkaya çıkarlar, foramen intervertebrale’lerden can- alis vertebralis'li terkederler. Her birinin numarası vardır. Örneğin, VI. göğüs siniri VI. ve VII. göğüs omuru arasındaki delikten ayrılır. Mamafih boyun bölgesinde VII boyun omuru olduğu halde VIII. çift boyun siniri (Nn. cervicales) mevcuttur. Birincisi baş ile I. vertebra cervical- is,VIII. nervus cervicalis ise VII. boyun omuru ile I. göğüs omuru arasından çıkar. Birinci thoracal çift IV., V., VI., caudal thoracalçift VI., VII., Nn. sipinales'in ventral ve deriye ait kollar ile abdominal ve inguinal meme komplexleri ise N. iliohypogastricus cranialis, N. ilio- hypogastricus caudalis ve N. ilioinguinalis ile innerve edilir. Sympathetic iplikler meme kan damarlarına refakat ederler. Şüphesiz bu sinirler impulsları yani uyarımları meme derisinden alırlar ve merkeze götürürler. Memede iskelet kası yoktur.

 

Yüzlek ve derin fascia bazen birbirinden çok zor ayrılır, hatta bunları ayırırken deri kası parçalanır. Göğüste iki pectoral kas vardır. Transversal olanı sternum’un cranial 1/3 ünden çıkar ve ön bacağa yapışır. Bunun arkasında derin olan pectoral kas yer alır. Her iki kas bacağın adductor’udur. Bacağı vücuda yaklaştırıcıdır.

 

Kaslar, hareket için lüzumlu anatomik yapılar olup üç tiptir:

 

 

• Çizgili kaslar,
• Düz kaslar,
• Kalp kası,

 

Çizgili kaslar umumiyetle direk veya endirek olarak iskelet ile ilişkilidir. Kemiklerden çıkıp tendolar vasıtasıyla kemiklere yapışan tendo (kas kirişi), kasların meydana getirdiği kuvvetli iskelete nakleden yardımcı unsurlar olup genellikle yuvarlak bir görünüşte, beyaz, sık fibröz dokudan yapılmışlardır. Eğer bunlar, geniş fîbröz bir tabaka halinde görünürse aponeurosisolarak isimlendirilir (karın kaslarında olduğu gibi). Her kasta bir origo (başlangıç), bir de insertio (kasın sonucu) vardır. Origo, insertio’ya nazaran daha az hareketlidir. Kas, kas ipliklerinden yapılmıştır.

 

Bu iplikler kasılır intertio noktasını origo’ya doğru çeker. Yani kasın bir ucu sabit kalır {punçtum fixum) diğer ucu yapıştığı nokta(punc- tum mobili) hareket eder. Kas iplikleri çoğunlukla bir kas boyunca devam etmez, bağ doku ile diğer ipiliklere bağlanırlar. Bir kasın tam kont- raksiyonu (kasılması) demek bütün ipliklerin kasılması demektir.

 

Kas istirahat esnasında da bir gerginliğe sahiptir, buna kas tonusu

Şekil 3. Derin açılmış gövde kaslarının ventral’den görünüşü, a) m. intercos- tnlis extemus, b) m. intercostalis intemus, c) m. rectus abdominis’in kesilmiş kenan,

 

1. m. obliquus internus abdominis’in kesilmiş kenarı, e) m. sartorius, f) m. pectineus, g) mm. adductores, h) m. gracilis, i) m. rectus abdominis, ı) intersectiones tendineae, j) m. transversus adominis, k) ligamentum inguinalis, n) tendo prepubicum (Mil- Icr’den)

 

donir. Kas tonusunda ancak birkaç iplik bütün uzunluğunca kontrak- »iyon yapar.

 

Kaslar, egzersizler ile gerek uzunluk gerekse kalınlık bakımından büyür (hypertrophie), eğer kaslar kullanılmazsa kaslarda küçülme olur (atrophie). Atrophie,

 

bilhassi sinir innervation’u olmayan kaslarda

 

 

büyük ölçüde olur.

2. Düz kaslar, organ kasları (visceral) olarak bilinir ve kalp kası gibi irademiz dışında autonom sinir sistemi ile idare edilir. Halbuki çizgili kaslar irademiz dahilinde hareket eder, cerebro-spinal sinir sistemi ile innerve edilirler. Ama cerebro-spinal sistem tarafından idare edilen bazı kaslar çoğu zaman haberimiz olmadan rafleks yoluyla idare edilir, yine bazı çizgili kaslar (pharynx kasları) irade dışı denebilecek çalışma gösterirler. Örneğin: m. rectococcygeus. Bu çizgisiz olup kuyruk omurlarına yani iskelete yapışır.

 

Boynun ventral’i deri kasının iplikleri ile örtülür. Buradaki deri kası, platisma’nın m. cutaneus coli denen parçasıdır. Platysma'nın diğer kısma ise yüzü örter ve m. cutaneus fasciei adını alır. M. cutaneus colli’nin caudal’inde transversal olarak seyreden iplikler m. sphincter colli superficialis’i yaparlar. Platysma, m. sphincter colli superficialis’e göre derinde bulunur. Platysma’mn altında yine transversal seyir « gösterin kas m. sphincter colli profundus bulunur.

 

Başlangıçta boynun ventralinde görülen m. setrnocephalicus hemen sternum üzerine yan yana ve birbirinden ayrı sağlı sollu olarak yer alır. Yani başlangıçta kas “V” şeklindedir. Hemen m. pectoralis’in ki bu önceden belirtildiği gibi sternum ile humerus arasında tarnsversal olarak bulunur, cranial ’inde yer alır ve m. sterno - cephalicus’un late- ral’inde bir fossa bulunur. Bu fossa v. jugularis externus, m. sterno ce- phalicus’un yüzlek yüzünü eğri olarak geçer ve kasın üzerinde hafif bir oluk yapar. M. barnchiocephalicus ise m. pectoralis superficialis’in la- teral’inde yer alır. Şu halde bahsedilen fossa lateral’den m. brachiocep- halicus, medial’den m. sternocephalicuscaudal’den m. pectoralis superficialisile çevrilen bir üçgendir. M. brachiocaphalicus’un boyunda bulunan kısmı iki portion halindedir. Kasın ön kol portion’u ise humerus üzerinde bulunur. Boyun portion’u ile humerus üzerinde bulunan portion’u arasında hemen hemen articulatio humeri (omuz eklemi) hizasında intersectio clavicularıs bulunur.Bu çizgi claviculakarşılığıdır. Bazen burada bir kıkırdak parçası da bulunur. Aslında köpekte clavicula (köprücük kemiği) yoktur. Ancak kedide küçük bir kemik görülebilir.

 

M. brachiocephalicus’un başa doğru giden ve tendinos olan clavicu- la’yı temsil eden çizgiden ayıran m. cleidocephalicus’u aynı çizgide bacağa doğru seyreden m. cleidobrachialis’i olmak üzere iki kısmı vardır. M. cleidocephalicus insertion yerine göre m. cleidocervicalis ve m. cleidomastoideus adındaki iki portion’a ayrılır. Sternum’un cranial 1/3 ünden çıkan m. pectoralis superficialis, m. cleidobrachalis ile beraberce humerus’a yapışırlar. Halbuki sternum’un cartilogo

 

xyphoi-

 

 

Şekil 4. Thorax bölgesinin superficial kaslarının görünümü, a) m. serratus dorsal is cranialis, b) m. spinalis et m. semispinalis, c) m. longissimus dorsi, d) m. iliocostalis, e) m. serratus dorsalis caudalis, f) m. retractor costae, g) m. serratus ventralis, h) m. scalenius, 1) m. intercostalis externus, i) m. transversus costar- um, j) m. rectus abdominis, k) m. obliquus externus abdominis, 1) m. obliquus internus abdominis.

 

deo’sma kadar sternum’un caudal kısmından orijin alan m. pee- toralis profundus, m. pectoralis superficialis’in altında seyreder ve hu- merus’un proximal’inde medial tarafta humerus’un tuberculum mi- nus'una yapışır. Hemen m. pectoralis superficialis’in 3-4 cm. önünde v. jugularis externus’adökülen ve v. cephalica’nmproximal kolu bulunur. V. cep-halica hemen derinin altında antebrachium’un cranial yüzünde seyre-der. Bu vena köpeği uyutmak için anestezik solüsyon enjeksiyonu için kullanılır. V. cephalica iki kol verir. Biri, biraz önce bahsettiğimiz pro-ximal kol, diğeri ise distal kol olup m. cleidobrachialis’ın derin tara-fında seyreder, proximal kolun caudal’inde v. jugularis’e dökülür. V. cephalica diye adlandırılmasınmı sebebi venanın başa doğru ve bacağın cranial tarafında seyretmesinden dolayıdır.

 

M. pectoralis superficialis,origo ve insertio’su arasından kesildiği takdirde, m. pectoralis profundus’un omuz ekleminin lateral’ine doğru gittiği görülür. Eğer m. cleidobrachialis ortasından kesilirse, v. cephali- ca’nındistal kolunu takip etmek mümkün olur.

M. sterno-cephalicus

 

sternum’dan başa gider. Boyun yanlarında sulcus jugularis bulunur. Bu oluk boyun caudal yarımında lateral’den m. brachiocephalicus, medi- «l’den m. sternocephalicus, caudal’den m. pectoralis ile sınırlandırılmıştır.

 

Mm. pectorales’i delip segmental olarak yer alan küçük kan damarları (rami perforantes) vardır. Bunlar sternum’un iç yüzünde seyreden A. thoracica interna’dan çıkıp cranial meme kompleksini besler. Hemen diafragma’nın ventral nihayetinin cranial’inde a. thoracica in- terna’dan ayrılan damar, A. epigástrica cranialis diye isimlendirilir. Bu, cartílago xyphoidea’yayakındır ve memeleri besler. Şu halde ilk iki yahut üç çift meme rami perforantes ve A. epigástrica cranialis tarafından caudal iki çift meme kompleksi ise A. epigástrica, caudalis superficialisile beslenir. Sonki canalis inguinalis’den geçen A. pudenda externus’unkoludur.

 

Preputium daha önce açılmıştı. Preputium’un hemen caudal’inde scrotum bulunur. Scrotum testisleri örter. Testis, bazı özel tabakalarla sarılmış ve bu tabakalarla yerinde muhafaza edilir. Bu tabakalar dıştan içe doğru şunlardır:

 

 

1. 1. Scrotum (deri),

 

1. 1. Túnica dartos,iki scrotumun iç yüzünde bulunur ve septum scro- ti’yi yapar.

 

1. 1. Fascia spermatica externa(fascia, yüzlek ve derin fascia’dan oluşur)

 

1. 1. Favcia spermatica interna (Túnica vaginalis communis’infibrös tabakası), fascia transversus abdominis’i örter, fascia’nın uzantısıdır.

 

1. 1. M. cremasterica (Túnica vaginalis communis’infibrös tabakası üzerinde bulunur)

 

1. Túnica vaginalis propria (peritoneum parietale’den gelir ve túnica vaginalis communis’in fibröz tabakasının hemen altında bulunur)

 

Scrotum derinin devamıdır. Pigmentli olup seyrek kıllar ve tu- bulöz ter ve yağ bezlerini taşır. Túnica dartosesas olarak bağdoku (deri altı dokusu), bazı düz kas ipliklerini taşır. Bilindiği gibi testis’ler cavum abdominis’de extraperitonealolarak teşekkül eder, muayyen bir zaman sonra aşağı doğru inerler.Bu inişte periton ve diğer fascia tabakaları da testis ile beraber iner ve scrotum’da yerleşirler. Peritonun parietal yaprağı canalis inguinalis’den aşağı iner ve başlangıç yerinde, karın duvarının iç yüzünde anulus vaginalis’i meydana getirir. Periton’un parietal yaprağının uzantısı anulus vaginalisve canalis vaginalis’i teşkil

 

ettikten sonra testis’in etrafında tam olmayan bir örtü meydana getirir. Daha doğrusu testis, periton’un kese şeklindeki uzantısı olan processus vaginalis’in invagine olan kısmında bulunur. Ancak testis’i saran periton yani seröz yaprak tunica vaginalis communisdiye adlandırılır. Tu- nica albuginnea’sına sıkı sıkıya yapışan ancak testis’i testis fascia’sı ve scrotum’a bağlayan lig. scrotiiçin küçük dar sahada bulunmayan tunica vaginalis propria’yı meydana getirir ve testis’in etrafında son iki tabaka arasında bir boşluk kalır.

 

yoktur.

Scrotum’a ensizyon yapılınca hemen tunica dortos görülür .özellikle insanda düz kas iplikleri bulunur. Bu kas ipliklerinin kon- traksiyonu ile scrotum büzüşmüş görülür. Tunica vaginalis’in altında tunica albugineabulunur. Bu fibröz kapsula damardan zengindir ve bağdoku lamelleri ile mediastinum testisile birleşir. Mediastinum tes- tis’ini ortasından testisin uzunluğuna seyreden sağdokudan bir kordondur. Lobuli testisler septula’lar ile çevrelenir ve tubuli semineferi’leri ihtiva ederler. Spermatozoa’lar tubullerin epithel tabakasında oluşur. Bu tabaka spermatogen hücreleri ve sertoli (destek) hücreleri (bunlar spermaları besler) ihtiva eder. Tubuli seminiferi contorti’ler , tubuli recti olur ve sonkiler Rete testis’te toplanır. Lobuli testis’ler interstitial (Leyd- ing) hücrelerini de taşır. Bunlar testesteron’u imal ederler.

 

Hiç unutulmayacak husus şudur: Peritoneal yüzler devamlıdır. Periton boşluğunda organ bulunmaz. Yalnız çok az seröz mayi bulunur. Bu da organların periton boşluğunun dışında rahat hareket etmesini sağlar. Daha sonra göreceğimiz gibi canalis inguinalis’in iç ve dış deliği '-ardır. îç deliği kas ve bağdokudan yapılır, proc. vaginalisbu delikten geçer. Anulus vaginalisiç delikte bulunur. A. ve v. pudenda exter- nus periton’un yaptığı tuııica vaginalis’in dışındadır. Her iki cinsde de canalis inguinalis’in dış yüzünde seyreder ve icabında testisleri yukarı çekerler. Örneği: soğuk havalarda. Canalis inguinalis, inguinal her- nia’nın meydana geldiği yerdir. Scrotum temporatör regülatörüdür. Bazen barsak veya omentum anulus vaginalis’den girer (tunica vaginalis communisve propriaarasına) ve testis’i scrotum’s,doğru iter. Testisler oval olup uzun eksenleri dorso-caudal’dir. Epididiymis testis’ in cau- dal’inde yer alır. Taze ve orta büyüklükteki bir testis, 7, 8 - 8,2 gr. dır. Testis’in parenchyma’sı testis’in fonksiyonel kısmıdır. Tunica albuginea,testis’i sıkıca sarar ve testis’in içine septulatestis’ler gönderir.

 

Tunica vaginalis’in visceral yaprağı testis’i saran tunica albugin- ea’ya sıkıca yapışmıştır. Tunica vaginalis’in perietal yaprağı ise çok kalındır, halbuki iki tabakalı olan mesorchiumçok incedir. Epididymi- dis daima testis’in lateral’inde yer alır. Ductus deferensise medial’de bulunur. Hatta bu mesorchiumile küçük bir dürüm teşkil eder. Tunica vaginalis’in dışında m. cremaster externusgörülür. Scrotum’a inmemiş ve gelişmemiş bir testis’de epididymidis’in kuyruğu testis’e karşı değildir. Fakat gubernaculum testis’ le bağlıdır (Embriyonik lig. scroti olup epididymis ile spermatik fascia arasında bulunur). Funiculus sper- maticus’da bulunan damar, sinir, lenf damarları testis’e epididymis’in baş kısmının bulunduğu bölgeden girerler .Funiculus spermaticus; duc-

 

Cavum vaginale, canalis vaginalisve onun ağzı olan anulus vaginalisvasıtasıyla periton boşluğuna açılır. İnsanda proc. vaginalis boşluğu ile ilgili hemen hemen yoktur. Cavum vaginaleseröz bir boşluktur. Dolayısiyle testis’lerin scrotum içinde serbestçe hareketine yardım eder.

 

Dişi ve erkek köpekte canalis inguinalis vardır. Her iki cins arasındakL fark, dişide peritoneal uzantının mevcut olmamasıdır. Ancak inguirjıal kanalda, fazlaca yağı taşıyan kısa bir proc. vaginalisbulunur. Bu, erkek köpekte

canalis

 

Mm. pectorales’ler , bacağa adductio hareketi yaptırdığı gibi cau- dal’e doğru da çeker. M. omotransversarius bacağı cranial’e yöneltir. M. tarpezius’un altında m. rhomboideus bulunur. Şimdi, m. rhomboideun’a bakınız. Kasın thoracal kısmı scapula’nın vertebral kenarına yapışır. Ancak bu kas segmental olarak spinal sinirlerle innerve edilir. Yani cervical ve thoracal sinirlerin dorsal kollarından ayrılan kollarla innerve edilir.

 

Şimdi, m. rhomboideus’un scapula’ya olan bağlantısını ayırınız.

 

Böylelikle ön bacak yalnız, m. serratus ventalis, damar ve sinirlerle asılı bir vaziyette durur. Bu kasm yani m. serratus ventralis’in iki kısmı vardır, cranial olan porsiyonu boynun caudal yarımını teşkil eden vertebrae cervicales’in proc. transversuslarından caudal scapu- la’nın medial yüzünde bulunan facies serrata’lara yapışır ve yelpaze tarzında bir kastır.

 

Costa’lar (kaburga), cavum thoracis’in yan duvarlarının iskeletini yapar. Caput costaeve tuberculum costaekaburga kemiğinin proximal nihayetini teşkil eder. Bunların distal’inde corpus costaeyani uzun kısım, ventral’de de corpus costae’ye yapışan cartílago costaebulunur. Kaburganın başı bitişik vertebra ile eklemleşir. Örneğin, VII. costae’nın başı VI.ve VII. vertebra thoracica ile , tuberculum costae’si VII. sırt omurunun proc. transversus’n ile eklemleşir. Kaslar kaburgaları ileri doğru çektiği zaman kaburgaların corpusları cranial’e doğru gider ve thorax inspirasyonda (nefes alma) olduğu gibi genişler. Aksi harekette yani ek- spirasyonda (nefes verme) göğüs boşluğu küçülür.

 

M. serratus ventralis’in üzerinde seyreden bir sinir vardır. Bu n. thoracicus longus’dur. Hemen m. serratus ventralis’in, m. pectoralis profundus’undorsal kenarında In. axillarisyer alır. Bu lenf yumrusu üç cranial memenin lenf damarlırın kabul eder. Birinci memenin lenfi ?erbest olarak, ikinci ve üçüncü memenin lenfi müşterek olarak in. ax- illaris’e akar. İnsanda meme extirpe edildiği zaman bu lenf yumrusu da çıkarılır.

 

Şimdi göğüs boşluğunun giridine bakınız. Hemen, I. costa’nm bitir/ cranial’inde pleura uzantısınınm yaptığı bir kese vardır. Burada v. jııgularis externaile v. axillarisbirleşir. Her ikisinin birleşmesinden v brachicephalicus meydana gelir. Yine bu sahada in. cervicalis super- fieiali»’in bulunduğu bölgeye giden a. omocervicalis bulunur. Thorax ciridinde bulunan trachea, esophagus, truncus vagosympathicus, a. caro-

 

 

1. İh communisve lenf damarlarını daha sonra göreceğiz.

inguinalis

THORAX'IN DtSEKStYONU

M. scalenius, boynun caudal yarımında vertebrae cervicales’in proc. transversus’ları üzerinde olup caudal’e doğru üç kısım gösterir. Dorsal olan iki porsiyon kaburgalar boyunca uzanır ve ventral olan I. co- sta’ya yapışır. Tam bu sahada m. rectus thoracis’in başlangıcı bulunur. Bu kasın insertio’su kaburgalar üzerinde bir fascia vasıtasıyla olur. Aynı fascia’dan m. rectus abdominis çıkar. Cranial grubun kas ipliklerinin istikameti caudal’e ve ventral’e doğru olup costa’lar üzerine

 

Şekil 12. Erkek gentital organlarına ait diagram, a) colon, b) prostat, c) ductus deferans, d) ureter, e) lig, laterale vesicae, 0 vesica urinaria, g) periton’un visceral yaprağı, h) a. ve v. nervus spermatica interna, î) anulus vaginalis, i) periton’un parietal yaprağı, j) os penis, k) pars longa glandis, 1) preputium’un parietal yaprağı, m) preputium’un visceral yaprağı, n) bulbus glandis, o) tunica vaginalis propria, p) tunica vaginalis communis, r) scrotum’un ligamenti, s) epididymis, ş)

 

corpus cavemo- sum penis, t) corpus cavernosum urethra, u) urethra, v) m. bulbocavernosus, w) m. retractor penis, x) symphysis pelvis, y) m. urethralis, z) m. sphincter ani ext. (Mil- ler’den).

 

 

apışırlar. Hemen thorax’in ortasının caudal’inde caudal grup bulunur. Bunların istkametleri cranial'e ve ventral’e doğrudur. Thoraco-lumbal fascia lumbal bölgede kalındır. Mm. obliquus abdominis ve transversus bu fascia'dan çıkar. Yine sonuncu costanın caudalinde bulunan m. retractor castae bu fascia'dan orijin alır. Göğüsün cranial kısmında fascia derin ve yüzlek iki tabakaya ayrılır. Superficial olandan m. latİHHİ- mus dorsi çıkar. Derin tabaka cranial'e doğru ilerler m. serratus dorsalis cranialis' e ve scapula'nın medial tarafında bulunan bazı kaslara orijin verir. M. serratus dorsalis cranialis'ler inspirasyonda,caudal is'ler ise ekspirasyonda rol oynar. Hatta mm. scaleni inspirasyona yardım eder. Costalar arasında iki tabaka kas vardır. External olan kas tabakasının iplikleri caudal'e ve ventral'e doğru olup m. intercostalis externusadını alır. Diğerinin kas iplikleri ventral'e ve cranial'e doğrudur, m. intercostalis internus adını alır. Birinci tabaka inspirasyonda rol oynar. M. intercostalis externus ayrıldığı takdirde m. intercostalis internus görülür. Bu kas columna vertebralis'den sternum'a ka dar bütün intercostal sahayı kaplar. Halbuki m. intercostalis externus cartílago costaehizasına kadar uzanır. Cartílago costae'ler arasında (ilk, iki, üç intarcostal saha hariç) Mm. intercartilaginei externiyer alır. Hemen m. intercostalis internus'un altında fascia endothoracica, bunun da altında pleurabulunur.

 

Şimdi fascia thoracolumbalis' i lumbal vertebra'1 arın proc. transversus'ların uçlarının biraz medial'inde, median hatta paralel olarak kesiniz.

 

Dikkat ediniz, fascia bel bölgesinde epeyce kalındır. Bu caudal'e doğru Facia glúteaile devam eder. Bu Fascia lumbal omurların proc. trunsversus'larına yapışır. Tam bu sahada da karın kasları çıkar. Bel bölgesi m. longissimus ve m. intertransversalis in bir kısmı ile doldurulmuştur. M. longissimus'un üzeri tendinöz bir görünüme sahiptir. Kasın medial kısmı m. longissimus lumborum ,lateral kısmı m. ilio- coHtalis lumborum adını alır. Göğüs bölgesinde, medial porsiyon m. ilio- coHtalis thoracis dir. M. longissimus thoracis, cidago bölgesindö medial olan m. spinalis, lateral olan m. longissimus cervicis'e ayrılır. Gerek ın. longissimus gerekse m. iliocostalis'in kas iplikleri kasların bütün ımıluğunca devam etmez. Yer yer yapışma yerleri gösterir. Mm. longis- Nİrnu» ile m. iliocostalis arasında spinal sinirlerin dorsal kolları bulunur. önceden de bildirdiğimiz gibi fascia thoracolumbalis'in superficial lııhakaHi karın kasları ve m. longissimus dorsi'ye orijin verir. Derin Iıtlıaka scapula'nın medial yüzüne geçmeden önce m. serratus dorsalis cranialin'e orijin verir. Buna ilâveten m. splenius, m. semispinalis ca- pitİH

aynı fascia'dan çıkar. M. splenius başa kadar uzanır. Eğer bu ka« luılılırırlırsa altında thoracolumbal fascia'nın derin tabakasında

 

Şekil 13. Vena cranialis'in kollan, a) v. jugularis externa, b) v. cephalica’nın proximal birleştirici kolu, c) v. omocervcalis, d) v. cephalica humeri’nin distal birleştirici kolu, e) v. thyroidea ima, f) v. axillaris, g) v. cava cranialis, h) v. thoracica interna, i) v. mediana, ı) v. cephalica humeri, j) v. cubitalis, k) v. brachialis, l)v. cephalica, m) truncus costocer- vico-vertebralis, n) Sol v. brachiocephalicus, o) v. thyreoidea, ö) v. subccapularis, p) v. jugularis interna (Miller'den)

 

Şekil 14. Vena cephalica humeri ve kollan, a) v. cephalica humeri, b) v. mediana cubiti, c) v. brachialis, d) v. mediana, e) v. cep-halica antebrachii, f) v. cep-halica, g) v. cephalica accessorii, h) v. meta- carpalis superficialis IV

 

Şekil 6. Omuz ve kolun superficial kasları, a) m. cleidocervicalis, b) m. sternor phnlicus, c) m. omotransversarius, d) intersectio clavicularis, e) m. tirceps brnchii’r cnput longum’u, f) m. cleidobrachialis, g) m. triceps brachii’nin caput lateralis’i, h) brachialis, i) m. extensor carpi radialis, ı) m. anconeus, j) m. pectoralis profundus, m. cutaneus trunci, 1) m. tarpezius, m) m. deltoideus (Miller’den).

 

tun deferens,damar, sinir, lenf damarları ile beraber tunica vagina is’invisceral yaprağını da ihtiva eder. Halbuki tunica vaginalis'inpı rietal yaprağı scrotum’a aittir. Embriyolojikolarak müller kanallıı hum erkeklerde hem de dişilerde gelişir. Dişide bu kanal ostium abdot inaleolarak cranial ucunda periton boşluğuna açılır. Caudalde ise bu Inr birleşirler (kısmen) ovidukları, uterus’u vagina’yı teşkil ederl< Krknkte ise müller kanalları dejenere olurlar. Yalnız (.uterus macnu mm) ııtriculuH prostaticusolarak kalır ve colliculus seminalin açılırlar.

 

çıkan (bazen iskeletten de çıkabilir) m. sernispinalis görülür. Hu m. longissimus thoracis'in iki kısmı arasındadır.

 

Şimdi boyun omurlarının proc. tnasvarsus' larına yapışan m. longissimus cervicis, m. serratus ventralis'in cervical porsiyonu ve m. scalenius'u disseke edini z.

 

M. spinalis son boyun omurlarının proc. spinalis'lerine yapışır. M.sernispinalis capitis, vertebra'ların proc. articularis'lerinden çıkarlar. Bunun lateral porsiyonu m.complexus, medial porsiyonu m. biventer cervicis’dir. Her iki tarafın m. sernispinalis capitis'i arasında axis(ikinci vertebra cervicalis) ile ilk thoracal omur arasında sarı elastik ipliklerden oluşan lig. nuchaebulunur (şekil: 7). Bu ligament ot yiyen hayvanlarla (örneğin atta) çok gelişmiştir. Boyun bölgesinde verte- bra'ların dorsal kısmı üzerinde oturan mm. multifidi, proc. transversus'lar arasında yerleşen mm. intertransversarii'\erdir. Göğüs bölgesinde m. multifidus'ların altında mm. rotatores, medi- al’inde mm. interspinales'ler bulunur.

 

İki vertebra arasında bir delik (foramen intervertebrale)vardır. Buradan sinirler çıkar. Dorsal kolları boyun bölgesinde mm. multifidi ve m. spinalis'in lateral'indedir (şekil: 10)

 

Carnivorlarda Columna vertebralis'i oluşturan vertebra'lara ait formül C7T13L7s3cy20-23 şekilindedir. Vertebra cervicalis'ler nisbeten uzuncadır. Corpus vertebra'lar I. 'den VII. 'ye doğru uzunlukça kısalır ve dorso-ventral olarak basıktır. Caput vertebrae konvex, arka eklem yüzü hafifçe coscavdır. II., III., IV. vertebra cervicalis’in proç. spinal- is'in pro. spinalis’i belirgin, III. 'nün ki alçak crista halindedir. III., IV., V.'nin proc. transversus'ları ventral'e ve caudal'e doğru uzanır ve ikiye ayrılır. Vl.'nın proc. transversus'nun büyükçe ve dörtgen şeklinde bir kısmı ile kısa, dışarıya doğru yönelen diğer bir kısımdan oluşur. VII. vertebra kısadır. Bunun proc. spinalis'i uzun ve tek proc transversus'a sahiptir.

 

III., IV., V.'nin proc. articularis caudalis'i üzerinde tuberculum UÖrülür. Buraları kasların yapışması için çıkıntılardır. Bunlar küçük rııminantlarda yoktur.

 

Atlas'ın arcus ventralis'i önden arkaya daralır ve arkada küçük çıkıntnya sahiptir. Ala atlantis ler geniş, hemen hemen tamamiyle hor- l/nntnldir. Kelebeğe benzer. For. alare yerine incisura alaris bulunur. Foramen transversarium mevcuttur. Axis'de dens yuvarlak ve occiput'» ıılııçır. Proc. spinalis crista halinde uzunluğu dens'in cranial ucuna kn ılın uznnır.Cmto ventralis belirgin, proc. transversus'lar, tek, sivri nr- kuyu vo dışarı doğru yönelir ve for. transvarsarium ile delinirler. Proc.

 

Erkekte, Volfıan kanalı ureter ve ductus deferensolur.

 

 

 

PENİS

 

Penis’in ventral yüzünde preputium’a bir ensizyon yapıldığında düz bir kas olan musculus retractor penis görülür. Sağlı ve sollu olan iki kas yan yanadır.

 

Penis, arcus ischiadicus’dan iki kök halinde (radix penis) başlar. Bunlar sağda ve solda olmak üzere penis kökünü teşkil eden kısımları ile beraber crura diye isimlendirilir.Her bir crura, corpus cavernosum ile bunu örten musculus ischiocavernosus’dan meydana gelir. Corpus penis iki crura’nın birleşmesinden oluşur. Penis’in iki kökü arasında ve urethra’nm etrafında musculus bulbo cavernosus bulunur. M. retractor penis ise orta hat üzerinde ve m. bulbo cavernosus’un ventral’inde yer alır. Corpus penis’ten sonra glans penis gelir. Glans penis preputium’un içinde penis’in serbest olan kısmıdır. Penis erektil bir doku ihtiva eder. Erektil doku penis’i saran tunica albuginea’nın penis’in içine gönderdiği septula’lar arasında bulunur. Urethrasidik kesesinden (ve- sice urinaria)başlar, arcus ischiadicum‘a gelince penis’in içine girer. Tam burada urethrabir genişleme yapar. Urethra’nın bu kısmına Bul- bus urethradenir. Bunun duvarı erektil dokuya sahiptir. Bulbus urethra, musculus bulbocavernosum tarafından örtülmüştür. Köpekte median hatta sağ ve sol corpus cavernosum penis’i birbirinden ayıran fibröz bir septum vardır. Yüzlek olarak her bir corpus cavernosum penis kollagen ve elastik ipliklerden oluşan tunica albugineaile sarılır. Ancak erek- siyonda, corpus cavernosum penis’in rolu sınırlıdır.

 

Penis’de bir de corpus caveronus urethravardır. Bu penis’in urethra için olan oluğunda oturan urthra’yı çepeçevre ve bütün uzunluğunca saran ve süngerimsi duran corpus cavernosum pem'sTdnden daha belirgindir. Süngerimsi boşlukları büyüktür.

 

Glans penis iki kısımdan oluşur:

 

 

• Bulbus glandis,
• Pars longa glandis,

 

Bulbus glandis,corpus cavernosum urethra’nın bir gelişmesidir ve penis’in içinde bulunan os penis’inproximal kısmını sarar. Bu saha geniş venöz sinus’ları ihtiva eder.

 

Pars longa glandis, bulbus glandis’den çok daha az genişleme ka- biliyetindedir. Os penis, corpus cavernosum penis’in kemikleşmiş distal kısmı olarak mütala edilir. Os penis’in görevi ereksiyonda olmayan organı nisbeten sert tutmaktır. Kopulasyonda bulbus glandis

şişer ve aynı

 

. dorsalis penis olarak devam eder. Penis’te bulunan erektil doku kan e dolar. Kan penis’teki özel bir valvuler sistem sayesinde penis’i tekede- lez. Arteriler devamlı kan pompa ettikleri ve kavernöz dokuyu yahut Bnleri doldurdukları halde kan penis’i bir müddet terkedemez. Bu me- anizmayı fizyoloji derslerinde daha etraflıca öğreneceksiniz.

 

Nervus pudendus (mix bir sinirdir), üç sacralsinirden oluşur ve

 

Şokil 8. Boyun ve thorax’in kasları a) m.longissimus cervicis, b) m.longissimus t horacis, c) m. spinalis et semispinallis thoracis, d) m.longissimus thoracis, e) m. sterin »thyreoidca, 0 m. pectoralis superficalis, g) m. pectoralis profundus, h) m. intercos- Iitlin oKtornn, i) V. costa, ı)m.

 

rectus thoracis.

 

 

perineum bölgesini ve rectum’u innerve eden kollar verir. Perineurrı bölgesine giden kolu anus ve scrotum etrafındaki deriyi innerve eder, Rectum’a giden kollar ise m. sphincter ani externus, m. ischiocaverno- sus, m. bulbocavernosus, m. ischiourethralis ve m. retractar penis’i innerve ederler. Düz kas olan m. retractar penis, sympathic ve parasym- pathic uyarımları kabul eder. N. pudendus’un kendisi penis’in dorsal’inde n. dorsalis penis olarak glans penis’in cranial nihayetine kadar seyreder, bu glans penis’in sensorik siniridir, penis ile ilgili olan kan damarları, sinirleri, erektil doku yapısı dişi köpekteki clitoris’in (bızır) aynıdır, ancak urethra’nın durumu dişide erkeğinkinden farklıdır.

 

A. ve v. pudenda externa, funiculus spermaticus içinde seyretmezler. ancak bunlar canalis inguinalis’den geçerler. A. iliaca interna’nm direk devamı olan A. pudenda interna, arcus ishiadicus üzerinden geçer. Ve penis, clitoris, vulva, rectum’un nihayeti, perineum’a özel kollar gönderir. Funiculus spermaticus içerisinde bulunan damarlar ise A. ve V. testicularis olarak adlandırılır. Şu halde funiculus spermaticus, túnica vaginalis propria, ductus deferens, a. ve v. testicularis (A. spermatica interna)sinirler ve lenf damarlarından oluşur.

 

Şimdi boyun ve omuz bölgesinin yan taraflarını inceleyebilmek için deriyi ventrol olan dorsal-median hatta kadar ayırınız.

 

Hemen deriye bitişik m. cutaneus trunci görülür, bunun ipliklerinin istikameti vertical’dir. Bu deri kası diz eklemine kadar uzanır ve eklemin cranial’inde kavramı oluşturur. Dirsek eklemi hizasında {art. cubiti) m. latissimus dorsi ve m. pectoralis’in iplikleri ile birleşir. İşte bu bölge deri kasının iskelet ile birleştiği yegane yerdir.

 

Şu anda costalar arasındaki intercostaldamar ve sinirleri disseke ediniz. (A., V., N. intercostalis).

 

M. latissimus dorsi ve karın kasları, bel ve göğüs bölgesinde kuvvetli bir fascia’dan çıkar. Bu fascia thoracolumbalis’dir. Biliyorsunuz, kaslar genellikle tendo ile başlar tendo ile son bulur. Tendolar ekseriyetle yuvarlaktır ve kollagen bağdoku ipliklerinden oluşur. Aponeuros ise tendoların çok yassı adeta ince tabaka halinde olan şeklidir. Örneğin: karın kaslarında olduğu gibi. Perimysium kasları saran ve onları deriden ayıran bağdoku tabakasıdır.

 

M. latissimus dorsi, fascia ile başlar fascia ile son bulur. Hemen omuz ekleminin önünde ve m. brachiocephalicus’un altında bir veya birkaç lenf yumrusu görülür. Bu lymphonodi cervicales superficiales’dir. Histoloji derslerinde görülüceği gibi lenf yumsuru veya düğümü vasa af- ferentia’ları

civar dokulardan alır. Bu damarlarla gelen lymph sıvısın-

 

Şekil 9. Omuz bölgesi ve a. omocervicalis’in kolları, a) m. barchiocephalicus, b) m. sternocephalicus, c) lnn. prescapulares, d) a. omocervicalis’in ascendens kolu, e) a. carotis communis, f) ramus musculans, g') v. omocervicalis, h) v. jugulans externa, h") a. omocervicalis’in descendens kolu, i) m. pectorolis profundus, ı) m. pectoralis su- perf. j) ön bacak, k) v. cephalica humeri, 1) v. cephalica humeri’nin distal kolu, m) r. su- prnscapularis, n) ramus supraspinalis o) m. omotransversarius, p) m. supraspinatus, r) a. omocervicalis’in yüzlek boyun kolu, ş) m. deltoideus u) m. trapezius,

 

v) m. brac- hiocephalicus (Miller’den).

 

 

<la toxic madde varsa lenf yumrusu şişer. Sizin de bir parmağınız en- fekte olduğu zaman gerekli tedbiri almazsanız koltuk altındaki lenf yumrusu şişer.

 

M. trapezius, dorsal orta hattan başlayan spina scapula’da son lanın üçgen şeklinde bir kastır. Scapula’nını cranial ve ventralinde, m. brachiocephalicus’un cranial porsiyonu bulunur. M. trapezius'un insertion yerinin hemen distalinde ve spina scapulae’dan çıkan kas m. omo- transversarius’dur. Bu kas başa doğru gider ve atlas’ın processus trans- versus’una yapışır. Seyri esnasında m. cleidocervicalis’in altında bulunur. M. tarpezius, m. omotransversarius’un altında Inn. cervicales superficiales görülür, hemen bu civarda XI. beyin siniri olar n. accessoriusuzanır.

 

Şekil 10. Columna vertebralis’in kesiti.l) processus spinalis, 2) pros, articularis nırinalis, 3) proc. articularis caudalis, 4) proc. accessorius, 5) pros, transversus, 6) nucleus pulposus, 6') anulus fibrosus, 6") ligamentum longitudinale dorsale, 7) Spa- t ııım epidurale, 6) cavum subarachnoidale, 9) duramater, 10) arachnoidea, 11) sinus vi'iiosus longitudinale, 12) radix ventralis, 13) ganglion spinale, 14) nervus spinalis, IR) Npinnl sinirin dorsal kolu, 16) spinal sinirin ventral kolu, 17) ramus communi- i'nııa,

 

18) truncus nervisympathicus (Horlein’den).

 

 

İlerde de görüleceği gibi kaslar segmental olarak innerve edilirler. Ancak embriyolojik olarak belli kaslar (bunlar embriyoda brachial kavisden kaynak alırlar), segmental olarak innerve edilmezler. Örneğin; yüz, çene, pharynx, larynx,bazı boyun kasları (m. brachioce- phalicus’un boyun parçası, m. sternocephalicus, m. omotaransversarius, m. trapezius ).

 

Şimdi m. latissimus dorsi ve m. tarpezius’a yarım daire tarzında bir ensizyon yapınız.Ayrıca m. omotarnsversa- rius’u kesiniz.

 

Bu kası keserken bölgedeki damarlara, lenf yumrularına ve n. ac- cessoris’a dikkat ediniz. Bacağın medial yüzünde m. pectoralis’i de kesmek suretiyle ön bacağı vücuda asan kaslardan bir çoğunu kesmiş oldunuz. M . trapezius’un cranial porsiyonu bacağı cranial’e ve dorsale, caudal porsiyonu caudal’e ve dorsal’e doğru çeker.

 

Şekil 11. Erkek köpeğin proc. vaginalis ve canalis inguinalis’inin sagittal kesitine ait diagram, a) peritoneum, b) fascia transversalis, c) m. obliquus externus abdominis, d) deri, e) epididymis, f) lig. scroti, g) epididymis’in ligamenti, h) tunica vaginalis propria, i) tunica vaginalis commuis, ı) fascia spermatica, j) kamın derin ve yüzlek fascia’sı k) m. obliquus abdominis aponeuros’i, 1) m. obliquus internus abdominis, m) m. transverusus abdominis, o) processus vaginalis (Miller’den)